09.12.2016

Этот альбом графических работ Владимира Степановича Садина был выпущен минским издательством «Беларусь» в 1987 году по заказу Союза художников БССР и отдела культуры Слуцкого горисполкома. По сути это каталог графических работ художника, выполненных в технике линогравюры - способа гравирования на линолеуме. В полиграфии относится к иллюстрационным печатным формам высокой печати, возник на рубеже XIX – XX с изобретением линолеума. Впервые его использовали в качестве материала для гравировки художники немецкой группы «Мост» в 1905 году. Это было сделано в связи с необходимостью использование гравюр для печати крупноформатных плакатов.

Владимир Степанович часто показывал свои работы на различных выставках, собственно для этого и был выпущен этот каталог: и купить престижно, и подарить от автора не стыдно.

Один из таких альбомов в 1 сентября 2006 года был подарен ГУО «Слуцкая общеобразовательная средняя школа-интернат для сетей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей», которое существовало с 2003 по 2010 годы. Сейчас на его базе действует ГУО «Минское областное кадетское училище». Как известно, в День знаний принято проводить в учебных заведениях «Урок мужества», вот и был приглашён к детям ветеран Великой Отечественной войны, Заслуженный работник культуры Беларуси, член Белорусского союза художников.

Предлагаем читателям ознакомиться с PDF-версией альбома и статьёй Елены Михайловны Пеньковской.

Уладзімір Сцяпанавіч Садзін належыць да таго пакалення мастакоў, чыё юнацтва прыйшлося на гады Вялікай Айчыннай вайны. Мастацкую адукацыю яны атрымлівалі ўжо пасля 45-га, умудроныя нялёгкім жыццёвым вопытам. Сёння творчасць мастакоў гэтага пакалення ў пэўнай меры вызначае асноўныя напрамкі развіцця нашага выяўленчага мастацтва.

Каб зразумець творчасць мастака, трэба пабываць у яго майстэрні. У адносінах да Уладзіміра Сцяпанавіча гэта вядомая ісціна набывае асаблівы сэнс. Майстэрня ў яго незвычайная, у ёй заўсёды шмат дзяцей. Тут пануе дзівосная атмасфера калектыўнай творчасці, радасці пазнання свету і бясконцай шчырасці. Вось ужо больш за 30 гадоў Уладзімір Сцяпанавіч шчасліва спалучае творчую работу з педагагічнай дзейнасцю. Студыя выяўленчага мастацтва пры слуцкім Доме піянераў, якой ён кіруе, у 1981 годзе ўдастоена звання народнай.

У.С. Садзін не ставіць сабе задачу вузка прафесійнай падрыхтоўкі юных мастакоў.

Галоўнае – максімальна раскрыць творчыя здольнасці, якімі прырода шчодра адарыла дзяцей. Уладзімір Сцяпанавіч і сам не страціў незвычайнай дзіцячай здольнасці бачыць прыгажосць быццам упершыню. Таму, напэўна, і няма ў студыі Садзіна настаўніка і вучняў, а ёсць сябры і аднадумцы.

У сумеснай рабоце выпрацоўваюцца навыкі ў дзяцей, нараджаюцца новыя творчыя замыслы майстра. Удумлівы мастак, нястомны працаўнік, Уладзімір Сцяпанавіч служыць для вучняў прыкладам беззапаветнай адданасці выбранай справе. Таленавіты педагог, ён адкрыў і выхаваў нямала здольных дзяцей, якія сталі потым прафесійнымі мастакамі. Сярод іх – Уладзімір і Міхаіл Басалыгі, Георгій Скрыпнічэнка, Уладзімір Цеслер, многія выкладчыкі рысавання ў школах рэспублікі. Работы яго выхаванцаў дэманстраваліся на шматлікіх усесаюзных і міжнародных выстаўках.

Уладзімір Сцяпанавіч Садзін нарадзіўся ў 1924 годзе ў сяле Чыркова Лунінскага раёна Пензенскай вобласці. Адтуль – з дзяцінства, з духмянага водару сена, з бязмежных прастораў палёў і лугоў, з яркіх свят – любоў да роднай зямлі, няўтольная прага творчасці мастака. Яшчэ ў школьныя гады хлопчык прымае ўдзел у конкурсах, што праводзіліся газетамі «Колхозные ребята», «Пионерская правда», пасылае малюнкі ва Усесаюзны Дом эстэтычнага выхавання дзяцей. Потым – фронт. I зноў – малюнкі, малюнкі. I пейзажы, i партрэты, i карыкатуры.

Цяжкімі дарогамі вайны прайшоў салдат Садзін. Вызваляў Беларусь, Украіну, штурмаваў Кёнігсберг і Пілау. У 1945 годзе, адразу пасля дэмабілізацыі, прыехаў у Слуцк. У гэтым невялікім беларускім гарадку, што стаў другой радзімай мастака, знайшоў Садзін свой лёс, сваё натхненне. Галоўнае месца ў гэтыя гады адведзена аўтарам жывапісу, пейзажу. З вялікай шчырасцю і цеплынёй піша ён эцюды, прысвечаныя шматпакутнай зямлі Случчыны. Маляўнічыя куточкі Падмаскоўя, Закарпацця, Чарнаморскага ўзбярэжжа таксама знайшлі сваё адлюстраванне ў творчасці мастака. У 1959 годзе пачынаецца новая старонка ў творчасці Садзіна: ён перапісваецца са старэйшым савецкім графікам, лаўрэатам Ленінскай прэміі акадэмікам У.А. Фаворскім. Менавіта па парадзе вялікага майстра малады мастак уважліва вывучае тэхніку і магчымасці гравюры. Актыўная падтрымка і кансультацыі вядомых майстроў М.М. Жукава, Ю.М. Няпрынцава, В. I. Антошчанкі-Аленева ў многім дапамаглі маладому мастаку. У гэтыя гады У.С. Садзін заканчвае Маскоўскі народны універсітэт мастацтваў. I ўжо з 1960 года яго гравюры экспануюцца на ўсіх рэспубліканскіх і ўсесаюзных выстаўках.

Асаблівае месца ў творчасці Садзіна займае Случчына – цудоўны куток беларускай прыроды. Сотні эскізаў, жывапісныя работы і, канечне ж, графічныя лісты прысвечаны гэтай тэме. Сярод іх – «Слуцк, вуліца Леніна», «Восень у полі», «Зімні матыў», «Алея ў в. Вясея». Угледзімся ў апошнюю работу. Звычайная карціна позняй восені. Аголеныя галіны векавых дрэў застылі ў прадчуванні зімняга сну. Бязлістыя кроны адкрыліся мастаку ў сваёй адвечнай прастаце і гармоніі. Іх карункавае перапляценне стварае ў гравюры паэтычны вобраз, напоўнены выразнай рытмікай, музычнасцю. Мастак любіць пейзаж, тонка адчувае прыроду, умее апаэтызаваць самую звычайную яе з"яву. «Лебедзі ляцяць», «Белавежская пушча», «Казулі» і іншыя работы з серыі «Беларускае Палессе» не могуць пакінуць гледача абыякавым, паколькі створаны чалавекам, улюблёным у свой край, яго някідкую прыгажосць, асаблівую ўнутраную гармонію.

Услаўляючы беларускую прыроду, Садзін не мог не звярнуць увагу на тыя змены, што адбыліся ў апошнія гады на зямлі Беларусі. Гераічная праца геолагаў, калійшчыкаў натхніла мастака на стварэнне серыі «Беларусь індустрыяльная».

У прамысловым пейзажы асабліва ярка выяўляецца творчы метад мастака: умела падкрэсліваючы дэталь, праз яе раскрыць цэласны вобраз. Дакладнасць кампазіцыйнага вырашэння, строгая зграбнасць малюнка дапамагаюць аўтару стварыць карціны, поўныя ўнутранай дынамікі, напружанага рытму. «Мантаж капра», «Нафта Палесся», «Полацкі нафтагігант» і іншыя творы гэтага цыкла з"явіліся ў выніку шматлікіх паездак Садзіна на Салігорскі калійны, Наваполацкі нафтаперапрацоўчы, Гродзенскі азотна-тукавы камбінаты, Мазырскі нафтабуд.

Уладзімір Сцяпанавіч многа ездзіць не толькі па Беларусі. Апошнія два дзесяцігоддзі былі асабліва насычаны творчымі камандзіроўкамі. Дзе толькі не пабываў Садзін за гэтыя гады! Ад Падмаскоўя да Сібіры, ад Прыбалтыкі да вострава Дыксан. Гэтыя паездкі, сустрэчы з людзьмі ўзбагачаюць мастака, а багаты натурны матэрыял служыць крыніцай новых работ. «Сібірскія» лісты Садзіна быццам дыхаюць прыхаванай магутнасцю велічнай прыроды, багатырскай сілай яе пераўтваральнікаў («Енісей», «У тайзе енісейскай», «На берагах Енісея» і інш.). Цікавыя работы, у якіх знайшлі адлюстраванне ленінскія мясціны ў Сібіры. Напрыклад, «Дом у Шушанскім», «Саяна-Шушанская ГЭС будуецца». Каля 15 лінагравюр увайшлі ў серыю, прысвечаную будаўніцтву БАМа. Імкненне да выразнай архітэктонікі, кампазіцыйнага лаканізму знайшло сваё ўвасабленне ў цыкле «Помнікі старажытнай архітэктуры». Мастака вабілі не толькі строгая прастата і зграбнасць саміх будынкаў, але і ўменне старажытных народных майстроў дасягнуць гарманічнага адзінства прыроды і тварэння рук чалавечых.

Чалавек і прырода. Дзве іпастасі жыцця на зямлі, вечныя, непадзельныя. Творы Уладзіміра Сцяпанавіча Садзіна аб"ядноўваюць аптымістычнае светаадчуванне, веру ў чалавека-творцу. Трывогай за мір, за заўтрашні дзень чалавецтва напоўнены лісты «Вечар у Хірасіме», зробленыя пад уражаннем паездкі ў Японію. Уладзімір Сцяпанавіч сам перажыў увесь жах і неймаверныя пакуты вайны. Таму, напэўна, помнік ахвярам атамнай бамбардзіроўкі ў далёкім японскім горадзе зноў ускалыхнуў незабыўнае, што гучыць у сэрцы скамянелымі ад гора званамі беларускай Хатыні.

Алена ПЯНЬКОЎСКАЯ

Владимир Степанович Садин принадлежит к тому поколению художников, чья юность пришлась на годы Великой Отечественной войны. Художественное образование они получали уже после 45-го, умудрённые нелёгким жизненным опытом. Сегодня творчество художников этого поколения в определённой мере определяет основные направления развития нашего изобразительного искусства.

Чтобы понять творчество художника, нужно побывать в его мастерской. В отношении Владимира Степановича это известная истина обретает особый смысл. Мастерская у него необычная, в ней всегда много детей. Здесь царит дивная атмосфера коллективного творчества, радости познания мира и бесконечной искренности. Вот уже более 30 лет Владимир Степанович счастливо сочетает творческую работу с педагогической деятельностью. Студия изобразительного искусства при слуцком Доме пионеров, которой он руководит, в 1981 году удостоена звания народной.

В.С. Садин не ставит себе задачу узко профессиональной подготовки юных художников.

Главное – максимально раскрыть творческие способности, которыми природа щедро одарила детей. Владимир Степанович и сам не потерял необычной детской способности видеть красоту будто впервые. Поэтому, наверное, и нет в студии Садина учителя и учеников, а есть друзья и единомышленники.

В совместной работе вырабатываются навыки у детей, рождаются новые творческие замыслы мастера. Вдумчивый художник, неутомимый труженик, Владимир Степанович служит для учащихся примером беззаветной преданности выбранному делу. Талантливый педагог, он открыл и воспитал немало способных детей, которые стали потом профессиональными художниками. Среди них – Владимир и Михаил Басалыги, Георгий Скрипниченко, Владимир Цеслер, многие преподаватели рисования в школах республики. Работы его воспитанников демонстрировались на многих всесоюзных и международных выставках.

Владимир Степанович Садин родился в 1924 году в селе Чирково Лунинского района Пензенской области. Оттуда – из детства, из душистого аромата сена, с бескрайних просторов полей и лугов, с ярких праздников – любовь к родной земле, неутолимая жажда творчества художника. Ещё в школьные годы мальчик принимает участие в конкурсах, проводимых газетами «Колхозные ребята», «Пионерская правда», посылает рисунки во Всесоюзный Дом эстетического воспитания детей. Потом – фронт. И снова – рисунки, рисунки. И пейзажи, и портреты, и карикатуры.

Тяжёлыми дорогами войны прошёл солдат Садин. Освобождал Беларусь, Украину, штурмовал Кёнигсберг и Пилау. В 1945 году, сразу после демобилизации, приехал в Слуцк. В этом небольшом белорусском городке, что стал второй родиной художника, нашёл Садин свою судьбу, своё вдохновение. Главное место в эти годы отведено автором живописи, пейзажу. С большой искренностью и теплотой пишет он этюды, посвящённые многострадальной земле Случчины. Живописные уголки Подмосковья, Закарпатья, Черноморского побережья также нашли своё отражение в творчестве художника. В 1959 году начинается новая страница в творчестве Садина: он переписывается со старейшим советским графиком, лауреатом Ленинской премии академиком В.А. Фаворским. Именно по совету великого мастера молодой художник внимательно изучает технику и возможности гравюры. Активная поддержка и консультации известных мастеров М.М. Жукова, Ю.М. Непринцева, В.И. Антощенко-Оленева во многом помогли молодому художнику. В эти годы В.С. Садин заканчивает Московский народный университет искусств. И уже с 1960 года его гравюры экспонируются на всех республиканских и всесоюзных выставках.

Особое место в творчестве Садина занимает Случчина – прекрасный уголок белорусской природы. Сотни эскизов, живописные работы и, конечно же, графические листы посвящены этой теме. Среди них – «Слуцк, улица Ленина», «Осень в поле», «Зимний мотив», «Аллея в д. Весея». Давайте всмотримся в последнюю работу. Обычная картина поздней осени. Обнажённые ветви вековых деревьев застыли в предвкушении зимнего сна. Безлистые кроны открылись художнику в своей извечной простоте и гармонии. Их коринковое переплетение создаёт у гравюры поэтический образ, наполненный чёткой ритмикой, музыкальностью. Художник любит пейзаж, тонко чувствует природу, умеет опоэтизировать самое обычное её явление. «Лебеди улетают», «Беловежская пуща», «Косули» и другие работы из серии «Белорусское Полесье» не могут оставить зрителя равнодушным, поскольку созданы человеком, влюблённым в свой край, его неброскую красоту, особую внутреннюю гармонию.

Прославляя белорусскую природу, Садин не мог не обратить внимание на те изменения, что произошли в последние годы на земле Беларуси. Героическая работа геологов, калийщиков вдохновила художника на создание серии «Беларусь индустриальная».

В промышленном пейзаже особенно ярко проявляется творческий метод художника: умело подчёркивая деталь, через неё раскрыть целостный образ. Точность композиционного решения, строгая изящность изображения помогают автору создать картины, полные внутренней динамики, напряжённого ритма. «Монтаж копра», «Нефть Полесья», «Полоцкий нефтегигант» и другие произведения этого цикла появились в результате многочисленных поездок Садина на Солигорский калийный, Новополоцкий нефтеперерабатывающий, Гродненский азотно-туковый комбинаты, Мозырский нефтестрой.

Владимир Степанович много ездит не только по Беларуси. Последние два десятилетия были особенно насыщены творческими командировками. Где только не побывал Садин за эти годы! От Подмосковья до Сибири, от Прибалтики до острова Диксон. Эти поездки, встречи с людьми обогащают художника, а богатый натурный материал служит источником новых работ. «Сибирские» листы Садина будто дышащие скрытой мощностью величественной природы, богатырской силой её преобразователей («Енисей», «В енисейской тайге», «На берегах Енисея» и др.). Интересны работы, в которых нашли отражение ленинские места в Сибири. Например, «Дом в Шушенском», «Саяно-Шушенская ГЭС строится». Около 15 линогравюр вошли в серию, посвящённую строительству БАМа. Стремление к чёткой архитектонике, композиционной краткости нашло своё воплощение в цикле «Памятники древней архитектуры». Художника влекли не только строгая простота и изящность самих зданий, но и умение древних народных мастеров достичь гармоничного единства природы и творений рук человеческих.

Человек и природа. Две ипостаси жизни на земле, вечны, неразделимы. Произведения Владимира Степановича Садина объединяют оптимистическое мироощущение, веру в человека-творца. Тревогой за мир, за завтрашний день человечества наполнены работы «Вечер в Хиросиме», сделанные под впечатлением поездки в Японию. Владимир Степанович сам пережил весь ужас и неимоверные страдания войны. Поэтому, наверное, памятник жертвам атомной бомбардировки в далёком японском городе снова всколыхнул незабываемое, что звучит в сердце окаменевшими от горя колоколами белорусской Хатыни.

 

Елена ПЕНЬКОВСКАЯ

Оцифровка книги, PDF версия и перевод – Владимир ХВОРОВ