15.02.2016

У мінулым годзе з вялікім поспехам быў ажыццёўлены міжнародны праект, прысвечаны 1020-годдзю Хрышчэння Русі «Праваслаўны іканапіс Расіі, Украіны, Беларусі». Выстаўка абразоў, арганізаваная ў межах гэтага праекта, дэманстравалася ў Траццякоўскай галерэі ў Маскве, у Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі ў Мінску, у Дзяржаўным мастацкім музеі Украіны ў Кіеве.

Адзін з цэнтральных абразоў выстаўкі – «Старазапаветная Тройца» – у ХVІІІ стагоддзі напісаны слуцкім іканапісцам Васілём Маркіянавічам. Даследчык яго творчасці – дацэнт Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў, мастак, мастацтвазнаўца Юрый Міхайлавіч Піскун. Спецыяльна для чытачоў «Слуцкага краю» ён расказаў захапляючую гісторыю адкрыцця выдатнага майстра – іканапісца Васіля Маркіянавіча.

– Нам дакладна вядома прозвішча слуцкага іканапісца Васіля Маркіянавіча, вялікае кола яго твораў – абразоў і партрэтаў. Гэта – унікальны выпадак у гісторыі іканапісу, які, як правіла, быў ананімны. Па старажытнай традыцыі мастакі не лічылі сябе вартымі падпісваць свае творы. Нават у канцы XVIII стагоддзя, калі ўзмацніліся свецкія, мірскія ўплывы, большасць абразоў была без подпісаў. Подпіс ставіўся ў выключных выпадках, калі ікона была ўкладам у Царкву самога майстра, або калі ён саўдзельнічаў у такім укладзе.

Васіль Маркіянавіч падпісаў толькі адзін свой абраз – «Дэісус» – цэнтральную частку іканастаса Свята-Пакроўскай царквы ў вёсцы Вялікі Рожан былога Слуцкага княства (назва вёскі паходзіць ад слова «ружаны» ці «рох»). Дарэчы, аб назве царквы я даведаўся з «Інвентара» (перапісу насельніцтва) Вялікага Рожана. У гэту царкву Васіль Маркіянавіч напісаў увесь іканастас. На адваротным баку іконы «Дэісус» ёсць іншыя подпісы – заказчыкаў усіх абразоў, пад якімі падпісаўся і сам мастак: «маляваў В. Маркіянавіч».

Большая частка ікон з Вялікага Рожана цяпер знаходзіцца ў Беларускім нацыянальным мастацкім музеі. Калі ў 1930-х гадах царква была закрыта, яе абразы перавезлі ў суседнюю царкву ў вёску Чыжэвічы, недалёка ад Слуцка (цяпер гэта Салігорскі раён). Нейкі час храм у Чыжэвічах яшчэ дзейнічаў, але іконы Васіля Маркіянавіча ў ім былі састаўлены на гарышчы. Мабыць, упрыгожваць царкву ўжо не было часу і сродкаў.

У канцы 1960-х гадоў навуковая экспедыцыя Беларускага дзяржаўнага мастацкага музея, якую ўзначаліла доктар мастацтвазнаўства Надзея Фёдараўна Высоцкая, прывезла з Чыжэвічаў шэсць абразоў з іканастасу – высокамастацкіх, падобных па манеры выканання. Навуковая экспертыза, праведзеная ў музеі, пацвердзіла: увесь іканастас – сем абразоў – належаў аднаму мастаку. Гэта вызначылася па адметнай аўтарскай манеры. Асаблівасці яго стылю: мастак ужывае роспіс па леўкасу, арнаменты, лепныя фаны (барэльеф), на іконы спачатку наклейваў пячаткі, а потым іх залаціў. Адметна пісаў лікі святых. Іх вызначала светлая карнацыя (светлы колер твараў), выпісаныя дэталі, напрыклад, павекі.

«Дэісус» – абраз другога яруса знойдзенага іканастаса – размяшчаўся над Царскімі варотамі. Яго Васіль Маркіянавіч напісаў у 1759 годзе, а астатнія абразы іканастаса – на працягу 1761–1766 гадоў. Акрамя «Старазапаветнай Тройцы», іканастас з царквы Вялікага Рожана ўключаў іконы: «Дабравешчанне», двухбаковыя вынасныя абразы «Божая Маці – Адзігітрыя» і «Узнясенне Хрыста».

Больш пра Васіля Маркіянавіча нічога не было вядома. І тады я пачаў шукаць пра яго звесткі. Паколькі Вялікі Рожан і Чыжэвічы знаходзіліся недалёка ад Слуцка, я выказаў гіпотэзу, што гэты іканапісец – слуцкі мастак. Але гіпотэзу трэба было праверыць. Я зыходзіў з таго, што Слуцк у ХVІ–ХVІІ стагоддзях вызначаўся як апора Праваслаўя на Беларусі, быў адным з мастацкіх цэнтраў, асабліва ў галіне іканапісу. Там працавалі вельмі дасведчаныя мастакі.

Паколькі Слуцк ніколі не пераходзіў у царкоўную унію, то ў гэтым горадзе аўтаномна дзейнічалі праваслаўныя храмы. Яны знаходзіліся ў росквіце і патрабавалі значных мастацкіх сіл для стварэння і напісання абразоў. Гэтым працэсам кіраваў слуцкі архімандрыт – кіраўнік Праваслаўнай Царквы ў межах Слуцкага княства, які і быў настаяцелем Трайчанскага манастыра. У той час Слуцк меў цесныя сувязі з Кіевам – Кіева-Пячэрскай лаўрай, якая належала Расіі.

Я працаваў у двух напрамках: па-першае, у арэале былога Слуцкага княства і бліжэйшых да яго тэрыторый шукаў іншыя творы, якія маглі б належаць Васілю Маркіянавічу. Па-другое, працягваў працаваць з архіўнымі дакументамі ў Нацыянальным дзяржаўным архіве Беларусі і ў архівах Варшавы. Вывучаў «Інвентары» Слуцка, у якіх захаваліся прозвішчы ўсіх жыхароў горада. У дакументах 1750, 1765, 1768 гадоў я знайшоў прозвішча Васіля Маркіянавіча – з подпісам «малеж» (беларускае слова нямецка-польскага паходжання). Цікава адзначыць – у інвентарах так падпісвалі прозвішчы толькі вядомых, заможных майстроў, якія карысталіся павагай гарадскога магістрата. Іншыя іканапісцы, звычайныя рамеснікі, называліся «багамазы». Яны працавалі на больш сціплага заказчыка. Пра іх так і гаварылі: «багамаз – жабрын».

У інвентары 1750 года пералічаны 12 мастакоў – і «малежаў», і «багамазаў». Напрыклад, пра аднаго з іх напісана, што ён выйшаў са Слуцка па міластыню – збіраць грошы для Царквы па волі і накіраванню Слуцкага архімандрыта. Васіль Маркіянавіч у гэтым інвентары згадваецца як мастак, які працуе пры Трайчанскім манастыры. Пасля пажару ў Трайчанскім манастыры было неабходна яго абнаўленне, у тым ліку – мастацкае. Гэтым і займаўся на той час Васіль Маркіянавіч.

Прозвішча роду Маркіянавічаў у слуцкіх інвентарах сустракаецца з пачатку ХVІ стагоддзя. Усе яны былі купцамі. Старэйшы брат Васіля – Ян – таксама быў купцом, нават шафарам купецкай гільдыі (у яго захаванні знаходзілася агульная скарбонка цэха купцоў). У інвентары значыцца прозвішча іх 12-гадовай сястры Алены. У згаданых дакументах напісана, што Васіль Маркіянавіч – «малеж», якому на той час, у 1750 годзе, было 20 гадоў. Значыць, мастак нарадзіўся ў 1730 годзе.

Паколькі ў 1750-х гадах ён працаваў пры Трайчанскім манастыры, то ў манастыры і жыў. Але на вуліцы Прышчыха, побач са Старым Месцам у цэнтры горада, меў радавы дом, які пакінулі яго бацькі сваім дзецям. У 1761–1765 гадах, калі Васіль Маркіянавіч пісаў абразы для Свята-Пакроўскай царквы Вялікага Рожана, ён разам з сястрой Аленай ужо жыў у доме на Прышчысе. Яго брат Ян разам з сям"ёй перабраўся ў фальварак, які пабудаваў у прадмесці Слуцка. У інвентары згадваецца, што ў Васіля з"явіўся і вучань-памочнік.

Навуковыя экспедыцыі музея старажытнабеларускай культуры Акадэміі навук Беларусі, у якіх я прымаў удзел, былі ў розных цэрквах Случчыны. Напрыклад, у царкве гарадскога пасёлка Урэчча мне пашчасціла знайсці два высокамастацкія абразы. Адзін з іх, без сумнення, можна было прыпісаць Васілю Маркіянавічу. Ва Урэччы ёсць і другі абраз, які таксама належыць Васілю Маркіянавічу: выява Збавіцеля ў рост, Які з кнігай у руках стаіць на аблоках.

Знакамітаму «малежу» прыпісваюцца і дзве іконы, якія знаходзяцца ў храмах горада Асіповічы. Акрамя таго, у вёсцы Чыжэвічы засталіся яшчэ два абразы Васіля Маркіянавіча. Іх у 1970-х гадах выявіла навуковая экспедыцыя Беларускага мастацкага музея, але на той час не змагла іх вывезці. Адзін з абразоў – ікона Мікалая Цудатворца з клеймамі, у якіх распавядаецца пра жыццё свяціцеля. На другой іконе Апосталы Пётр і Павел трымаюць у руках будынак царквы, падобны на першыя хрысціянскія храмы, якія Апостал Пётр некалі пабудаваў у Эдэсе і Лідзе (Старажытная Грэцыя). Мастак Васіль Маркіянавіч храм у руках Апосталаў малюе так, што сумяшчае ў ім рысы Свята-Успенскай царквы ў Кіева-Пячэрскай лаўры і царквы ў імя Святой Тройцы ў слуцкім Трайчанскім манастыры.

Вядома, што ў самім Слуцку, у Свята-Стэфанаўскай царкве, былі яшчэ некалькі абразоў знакамітага майстра, але яны не захаваліся, засталіся толькі на фотаздымках «Беларускага альбома» Вацлава Ластоўскага – першага дырэктара Беларускага музея ў Мінску. Гэты альбом, зроблены ў 1920-х гадах, цяпер знаходзіцца ў Лондане, у беларускай бібліятэцы. Яго фотакопія ёсць у бібліятэцы імя Якуба Коласа Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі.

Васіль Маркіянавіч таксама пісаў партрэты і карціны алегарычнага зместу – для Трайчанскага манастыра ў 1750–1753 гадах. Імя мастака згадваецца і ў рэестры майстроў, якія ў 1780-х гадах працавалі для князёў Радзівілаў, іх нясвіжскай радавой галіны. Захаваліся творы мастака – партрэты святой княгіні Сафіі Слуцкай з роду Алелькавічаў (твор знаходзіцца ў Літве, у гістарычным музеі), і яе бацькі – князя Юрыя Алелькавіча (з анёлам). Гэты твор экспануецца ў беларускім музеі ў Вільнюсе. Мяркую, менавіта Маркіянавічу належыць першае паўтарэнне вобраза святой Сафіі, партрэт якой быў напісаны яшчэ пры жыцці княгіні і знаходзіўся на яе мошчах у Трайчанскім манастыры. Менавіта з твора Маркіянавіча і была зроблена больш позняя знакамітая графічная выява святой Сафіі для манументальнага альбома «Іконы Радзівілаў».

Існуе і другі партрэт князя Юрыя Юр"евіча Алелькавіча, напісаны Васілём Маркіянавічам. Ён знаходзіцца ў зборы нацыянальнага Кіева-Пячэрскага запаведніка, куды трапіў пасля Другой сусветнай вайны з рэпатрыіраваных фондаў. Мы ведаем, што Васіль Маркіянавіч напісаў і партрэты мужа святой Сафіі Слуцкай – князя Януша Радзівіла, яго сваяка Фларыяна Ераніма Радзівіла і іншыя. На жаль, гэтыя творы не захаваліся.

Высветлілася, што ў маладосці Васіль Маркіянавіч праходзіў навуку ў іканапіснай майстэрні Кіева-Пячэрскай лаўры, куды ён прыехаў у 1749 годзе. Уплыў гэтай высокамастацкай школы можна бачыць у творах знакамітага «малежа». Захаваліся папкі з работамі мастакоў таго часу. У адной з іх ёсць малюнак аклада для Евангелля – узор, па якім потым і было зроблена аздабленне кнігі. На лісце напісана, што «гэты малюнак маляваў Васіль Маркіянавіч са Слуцка, у нас у малярні празваны “шчытурка”». Не ведаю, чаму яму далі такое прозвішча. Дома, у Слуцку, ён, канечне, і пра кіеўскую «навуку» не забыў, і да мясцовых традыцый далучыўся. Гэта надало яго творам яскравую адметнасць. Імя «малежа» Васіля Маркіянавіча для мяне стала часткай маёй уласнай біяграфіі.

 

Ларыса САЛОДКІНА



 

Малеж Василий Маркиянович

В прошлом году (2008 – В.Х.) с большим успехом был осуществлён международный проект, посвящённый 1020-летию Крещения Руси «Православная иконопись России, Украины, Беларуси». Выставка икон, организованная в рамках этого проекта, демонстрировалась в Третьяковской галерее в Москве, в Национальном художественном музее Беларуси в Минске, в Государственном художественном музее Украины в Киеве.

Одна из центральных икон выставки – «Ветхозаветная Троица» – в XVIII веке написана слуцким иконописцем Василием Маркияновичем. Исследователь его творчества – доцент Белорусской государственной академии искусств, художник, искусствовед Юрий Михайлович Пискун. Специально для читателей «Слуцкого края» он рассказал захватывающую историю открытия замечательного мастера – иконописца Василия Маркияновича.

– Нам точно известна фамилия слуцкого иконописца Василия Маркияновича, большой круг его произведений – икон и портретов. Это – уникальный случай в истории иконописи, авторство, как правило, было анонимным. По древней традиции художники не считали себя достойными подписывать свои произведения. Даже в конце XVIII века, когда усилились светские, мирские влияния, большинство икон было без подписей. Подпись ставилась в исключительных случаях, когда икона была лептой в Церковь самого мастера, или если он соучаствовал в таком вкладе.

Василий Маркиянович подписал только один свой образ – «Деисус» – центральную часть иконостаса Свято-Покровской церкви в селе Большой Рожан бывшего Слуцкого княжества (название деревни происходит от слова «ружаны» или «рох»). Кстати, о названии церкви я узнал из «Инвентаря» (переписи населения) Большого Рожана. В эту церковь Василий Маркиянович написал весь иконостас. На обратной стороне иконы «Деисус» есть другие подписи – заказчиков всех икон, под которыми подписался и сам художник: «рисовал В. Маркиянович».

Большая часть икон из Больших Рожан сейчас находится в Белорусском национальном художественном музее. Когда в 1930-х годах церковь была закрыта, её иконы перевезли в соседнюю церковь в деревню Чижевичи, недалеко от Слуцка (ныне это Солигорский район). Какое-то время храм в Чижевичах ещё действовал, но иконы Василия Маркияновича в нем были составлены на чердаке. Видимо, украшать церковь уже не было времени и средств.

В конце 1960-х годов научная экспедиция Белорусского государственного художественного музея, которую возглавила доктор искусствоведения Надежда Фёдоровна Высоцкая, привезла из Чижевичей шесть икон из иконостаса – высокохудожественных, похожих по манере исполнения. Научная экспертиза, проведённая в музее, подтвердила: весь иконостас – семь икон – принадлежал кисти одного художника. Это определилось по отличительной авторской манере. Особенности его стиля: художник применяет роспись по левкасу, орнаменты, лепные барельефы, на иконы сначала наклеивал печати, а потом их золотил. Примечательно писал лики святых. Их определяла светлая карнация (светлый цвет лиц), выписанные детали, например, веки.

«Деисус» – икона второго яруса найденного иконостаса – располагался над царскими воротами. Его Василий Маркиянович написал в 1759 году, а остальные иконы иконостаса – в течение 1761–1766 годов. Кроме «Ветхозаветной Троицы», иконостас церкви Больших Рожан включал иконы: «Благовещение», двусторонние выносные иконы «Богоматерь – Одигитрия» и «Вознесение Христа».

Больше о Василии Маркияновиче ничего не было известно. И тогда я начал искать о нём информацию. Поскольку Большой Рожан и Чижевичи находились недалеко от Слуцка, я высказал гипотезу, что этот иконописец – слуцкий художник. Но гипотезу надо было проверить. Я исходил из того, что Слуцк в XVI-XVIII веках определялся как опора Православия на Беларуси был одним из художественных центров, особенно в области иконописи. Там работали очень опытные художники.

Поскольку Слуцк никогда не переходил в церковную унию, то в этом городе автономно действовали православные храмы. Они находились в расцвете и требовали значительных художественных сил для создания и написания икон. Этим процессом руководил слуцкий архимандрит – глава Православной Церкви в пределах Слуцкого княжества, который и был настоятелем Свято-Троицкого монастыря. В то время Слуцк имел тесные связи с Киевом – Киево-Печерской лаврой, которая принадлежала России.

Я работал в двух направлениях: во-первых, в ареале бывшего Слуцкого княжества и ближайших к нему территорий искал другие произведения, которые могли бы принадлежать Василию Маркияновичу. Во-вторых, продолжал работать с архивными документами в Национальном государственном архиве Беларуси и в архивах Варшавы. Изучал «Инвентари» Слуцка, в которых сохранились фамилии всех жителей города. В документах 1750, 1765, 1768 годов я нашёл фамилию Василия Маркияновича – с подписью «Малеж» (белорусское слово немецко-польского происхождения). Интересно отметить – в инвентарях так подписывали прозвища только известных, богатых мастеров, которые пользовались уважением городского магистрата. Другие иконописцы, обычные ремесленники, назывались «богомазы». Они работали на более скромного заказчика. О них так и говорили: «богомаз – бедняк».

В инвентаре 1750 года перечислены 12 художников – и «малежей», и «богомазов». Например, об одном из них написано, что он вышел из Слуцка за милостыней – собирать деньги для Церкви по воле и назначению Слуцкого архимандрита. Василий Маркиянович в этом инвентаре упоминается как художник, работающий при Свято-Троицком монастыре. После пожара в Свято-Троицком монастыре было необходимо его обновление, в том числе – художественное. Этим и занимался в то время Василий Маркиянович.

Фамилия рода Маркияновичей в слуцких инвентарях встречается с начала XVI века. Все они были купцами. Старший брат Василия – Иван – тоже был купцом, даже шафером купеческой гильдии (в его сохранении находилась общая копилка цеха купцов). В инвентаре значится фамилия их 12-летней сестры Елены. В упомянутых документах написано, что Василий Маркиянович – «Малеж», которому на то время, в 1750 году, было 20 лет. Значит, художник родился в 1730 году.

Поскольку в 1750-х годах он работал при Свято-Троицком монастыре, то в монастыре и жил. Но на улице Прыщиха, рядом со Старым Местом в центре города, имел родовой дом, который оставили его родители своим детям. В 1761–1765 годах, когда Василий Маркиянович писал иконы для Свято-Покровской церкви Больших Рожан, он вместе с сестрой Еленой уже жил в доме на Прыщихе. Его брат Иоанн вместе с семьёй перебрался в фольварк, который построил в предместье Слуцка. В инвентаре упоминается, что у Василия появился и ученик-помощник.

Научные экспедиции музея древнебелорусской культуры Академии наук Беларуси, в которых я принимал участие, были в разных церквях Слуцка. Например, в церкви городского посёлка Уречье мне посчастливилось найти две высокохудожественных иконы. Одну из них, без сомнения, можно было приписать Василию Маркияновичу. В Уречье есть и второй образ, который также принадлежит Василию Маркияновичу: образ Спасителя в рост, который с книгой в руках стоит на облаках.

Знаменитому «Малежу» приписываются и две иконы, находящиеся в храмах города Осиповичи. Кроме того, в деревне Чижевичи остались ещё две иконы Василия Маркияновича. Их в 1970-х годах обнаружила научная экспедиция Белорусского художественного музея, но в то время не смогла их вывезти. Одна из икон – икона Николая Чудотворца с клеймами, в которых рассказывается о жизни святителя. На второй иконе Апостолы Пётр и Павел держат в руках здание церкви, похожее на первые христианские храмы, которые Апостол Пётр некогда построил в Эдессе и Лиде (Древняя Греция). Художник Василий Маркиянович храм в руках апостолов рисует так, что совмещает в нём черты Свято-Успенской церкви в Киево-Печерской лавре и церкви во имя Святой Троицы в Слуцком Свято-Троицком монастыре.

Известно, что в самом Слуцке, в Свято-Стефановской церкви, были ещё несколько икон знаменитого мастера, но они не сохранились, остались только на фотографиях «Белорусского альбома» Вацлава Ластовского – первого директора Белорусского музея в Минске. Этот альбом, сделанный в 1920-х годах, сейчас находится в Лондоне, в белорусской библиотеке. Его фотокопия есть в библиотеке имени Якуба Коласа Национальной академии наук Беларуси.

Василий Маркиянович также писал портреты и картины аллегорического содержания – для Свято-Троицкого монастыря в 1750–1753 годах. Имя художника упоминается и в реестре мастеров, которые в 1780-х годах работали для князей Радзивиллов, их несвижской родовой ветви. Сохранились произведения художника – портреты святой княгини Софии Слуцкой из рода Олельковичей (произведение находится в Литве, в историческом музее), и её отца – князя Юрия Олельковича (с ангелом). Это произведение экспонируется в белорусском музее в Вильнюсе. Полагаю, именно Маркияновичу принадлежит первая копия образа святой Софии, портрет которой был написан ещё при жизни княгини и находился на её мощах в Свято-Троицком монастыре. Именно из произведения Маркияновича и было сделано более позднее знаменитое графическое изображение святой Софии для монументального альбома «Иконы Радзивиллов».

Существует и другой портрет князя Юрия Юрьевича Олельковича, написанный Василием Маркияновичем. Он находится в собрании национального Киево-Печерского заповедника, куда попал после Второй мировой войны из репатриированных фондов. Мы знаем, что Василий Маркиянович написал и портреты мужа святой Софии Слуцкой – князя Януша Радзивилла, его родственника Флориана Иеронима Радзивилла и другие. К сожалению, эти произведения не сохранились.

Выяснилось, что в молодости Василий Маркиянович проходил науку в иконописной мастерской Киево-Печерской лавры, куда он приехал в 1749 году. Влияние этой высокохудожественной школы можно видеть в произведениях знаменитого «Малежа». Сохранились папки с работами художников того времени. В одной из них есть изображение оклада для Евангелия – образец, по которому потом и была сделана отделка книги. На листе написано, что «этот рисунок рисовал Василий Маркиянович из Слуцка, у нас в малярне прозванный “шчытурка”». Не знаю, почему ему дали такую кличку. Дома, в Слуцке, он, конечно, и о киевской «науке» не забыл, и к местным традициям присоединился. Это придало его произведениям яркую особенность. Имя «Малеж» Василий Маркиянович для меня стало частью моей собственной биографии.

Лариса СОЛОДКИНА
Газета «Слуцкий край», 2009

Перевод -

Владимир ХВОРОВ


 

Малеж – маляр.

Карнация (фр. carnation — телесный цвет, от лат. caro — мясо, плоть, тело) — цветовая характеристика, живописные приёмы, (обычно многослойное наложение красок), применяемые при изображении кожи человека, его лица и обнажённых частей тела. Более общо — изображение человеческой кожи по сравнению с фигурой, покрытой тканями.


На заставке:
Маркіянавіч. Дэісус. 1758. Дошка, яечная тэмпера. 13х97,5х2-9. «Дэісус». Адзіная ікона, на якой В. Маркіянавіч паставіў свой подпіс (Маркиянович. Деисус. 1758. Доска, яичная темпера. 13х97,5х2-9. «Деисус». Единственная икона, на которой В. Маркиянович поставил свою подпись).

В статье допущена опечатка. Правильно – Пискун Юрий Александрович, а не Михайлович.

Пискун Юрий Александрович

Профессор кафедры костюма и текстиля Белорусской государственной академии искусств (БГАИ), доцент. Член Белорусского союза художников.

В 1980 г. окончил отделение живописи Белорусского государственного театрально-художественного института (БГТХИ), так раньше называлась БГАИ, в 1986 г. – аспирантуру Института искусствоведения, этнографии и фольклора им. К.Крапивы НАН Беларуси. Специализировался в исследовании белорусской иконописи.

В БГАИ на кафедре костюма и текстиля работает с 1994 г. на должности старшего преподавателя, доцента (2001), профессора (2011). Имеет учёное звание доцента (2006).

Преподаваемые дисциплины:

«Проектирование костюма», «Работа в материале», «Декоративная пластика», «Методика преподавания специальных дисциплин».

Работает в области станковой живописи (картина, портрет), декоративно-прикладного искусства и сценического костюма.

Награды:

Серебряная медаль ВДНХ СССР (1986), Медаль святителя Кирилла Туровского Белорусского экзархата (2009), Почётная грамота Белорусского Патриаршего экзарха, почётная грамота БГАИ.

Творческие достижения:

1. Гобелен «Полацкія званы» (1989, Заславский историко-археологический музей).

2. Картина «Вяселле ў Беражцах» (1985, Национальный художественный музей Республики Беларусь).

3. Картина «На куццю» (2002, Государственный музей истории белорусской литературы).

4. Реконструкции исторических костюмов для экспозиции замка в Мире (2010).

5. Реконструкции исторических костюмов князя Витовта и короля Ягайло для экспозиции Национального исторического музея Республики Беларусь (2011).

6. Сценические костюмы для Государственного хореографического ансамбля «Харошкі», для государственного ансамбля «Песняры», Государственного академического народного хора Беларуси.

Учебные пособия:

• «Праектаванне народна-сцэнічных касцюмаў»;

• «Гісторыя выяўленчага мастацтва Вялікага княства Літоўскага»;

• «Гісторыя касцюма Вялікага княства Літоўскага».

Произведения Юрия Александровича находятся в государственных и частных коллекциях Беларуси, России, Италии, Германии, Швеции, США, Испании.

Посетители замковых комплексов в Мире и Несвиже могут ознакомиться с историческими костюмами мастера.