Аляксей Новік
06.05.2013

На краі (Аўтабіяграфічная аповесць)

Выдавецтва «Пейто», 2000 г.

Мемуары вядомага на Случчыне настаўніка, дырэктара школы дазваляюць вачамі сведкі паглядзець на гістарычныя працэсы, што адбываліся на Беларусі пачынаючы з 30-х гадоў дваццатага стагоддзя і праз лёс аўтара, яго родных і знаёмых прасачыць няпростыя шуканні чалавекам шчасця і праўды ў гэты перыяд.

Літаратурная апрацоўка – Дзеравянка Алесь


Ён ведае, што такое край жыцця
Шкадую, мала выдадзена кніг-успамінаў простых людзей. Неяк усё больш у пашане выдаўцоў мемуары знакамітасцяў. Пачытаеш такія мемуары і адчуваеш сябе ніякавата: надта ўжо герой мажны…

У Аляксея Новіка – інакш. Яго сціплыя разважанні над пражытым зроўні споведзі-малітве цэлага пакалення людзей. Таго пакалення, якое ў падручніках школьнай гісторыі займае перыяд ад НЭПа да нашых дзён, пакалення, на долю якога выпалі самыя неверагодныя мары і самыя жорсткія выпрабаванні і пакуты. Нягледзячы на гэта, дарэмна шукаць у аўтара радкі з намёкам на спачуванне. Склад яго твора аптымістычны і жыццесцвярджальны. Так можа пісаць толькі той, хто ў жыцці ніколі не апіраўся на чужое меркаванне, заўсёды меў свой погляд на рэчы і таму здолеў разабрацца ў мінуўшчыне, у яе сапраўдных і фальшывых каштоўнасцях.

Увогуле Новікі з слуцкага Іграева былі і застаюцца вялікімі жыццялюбамі і вельмі сціплымі людзьмі. Да такой высновы я прыйшоў не толькі прачытаўшы змест аповесці, а і таму, што асабіста ведаю самага малодшага з іх – Міхася. Былы вайсковец (зараз пенсіянер) працуе ў «Чырвонай змене» і па сваіх адносінах да жыцця і людзей нічым не адрозніваецца ад маладых калег. Міхась Андрэевіч шмат расказаў мне аб сваім жыцці, пра лёсы родных. Кожны з іх варты кніжных старонак.

Магчыма, мова аповесці і мае хібы, але ў шчырасці аўтару не адмовіш. Яго літаратурная праца каштоўная і тым, што дае магчымасць прасачыць эвалюцыю поглядаў і перакананняў чалавека, які нарадзіўся, жыў і працаваў у перыяд эпохі, названай «сацыялізмам», і, як увесь народ, ледзь не апынуўся на краі жыцця ад яго няўдалага развіцця.

 

Віктар ХУРСІК,

журналіст, член рэдкалегіі газеты «Звязда»

Фото kurjer.info

 

Частка 1
 

Іграева на Случы
Будаўніцтва школы
Аперацыя «Раскулачванне»
Ворагі – «нацдэмы»
Цяжкія-цяжкія гады
Пералом
Жорсткасць
«Хапун»
Вызваленне Заходняй Беларусі
На Беласточчыне

 

Частка 2
 

Разгром
Змагаецца Беларусь
Браты і сёстры
I за пячатку, і за наган
Бунт
На сустрэчу з Янкам Купалам
У гасцях у Якуба Коласа
Паўбанкі кансерваў і складанчык
Сцяпан Жук і Жукаў
«Прэзідэнт» Радось Астроўскі