18.02.2013

Паэт, публіцыст, драматург.

Нарадзілася 27 жніўня 1950 г. у вёсцы Лясішча Слуцкага раёна ў сям'і служачых.

Да шасці гадоў гадавалася ў дзеда з бабай, Сцяпана і Марыі Каржанеўскіх, пакуль бацькі-аграномы не забралі яе ў Капыльскі раён.

У 1968 г. скончыла Янушкавіцкую сярэднюю школу Лагойскага раёна, паступіла на філалагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. З трэцяга курса перавялася на завочнае аддзяленне і пачала настаўнічаць у Янушкавіцкай школе. Пасля заканчэння ўніверсітэта (1973) выкладала беларускую мову і літаратуру ў сярэдняй школе пасёлка Плешчаніцы Лагойскага раёна.

У 1980–1982 гг. – рэдактар літаратурна-драматычнай рэдакцыі Беларускага тэлебачання. З 1984 г. – карэспандэнт аддзела прозы і паэзіі, з 1986 г. – загадчык аддзела крытыкі газеты «Літаратура і мастацтва». Член Саюза беларускіх пісьменнікаў. Сябра СП СССР з 1976 г.

Выдала звыш дзесяці кніг розных жанраў.

Падтрымлівае сувязь з малой радзімай. Напісала нарыс пра родную вёску (часопіс «Маладосць», 2010, № 8).

З вершамі ў рэспубліканскім друку выступіла ў 1967 г. Выступае і як крытык.

Бібліяграфія

«На мове шчасця». Зборнік пазіі. 1973 г.

«Мой сад». Вершы і паэма. 1976 г.

«Званы гадоў». Зборнік пазіі. 1980 г.

«Іван Світаннік». П'еса для дзяцей. Пастаўлена ў 1981 г.

«Жыла-была». Зборнік пазіі. 1983 г.

«На што падобна аблачынка». Кніга вершаў для дзяцей. 1983 г.

«Зуб мудрасці». П'еса. Часопіс «Маладосць», 1984 г.

«Шукайце кветку-папараць». П'еса для дзяцей. Пастаўлена ў 1985 г.

«Мора, аддай пярсцёнак». П'еса. Часопіс «Полымя», 1987 г.

«Вечны водгук». Вершы і паэма. 1988 г.

«Сінічка на балконе». Кніга вершаў для дзяцей. 1989 г.

«Што варта радасці і слёз…», біяграфія ў вершах і нарысах, «Кнігазбор», 2013 г.



 

ВЯНОК УДЗЯЧНАСЦІ

 

* * *

 

Я пачуцці хаваць
                           не прывучана.
Ты любоў мая, Случчына!
Да тваіх сенажацяў спелых
Я руплівай пчалой ляцела.

 

Даўжынёю ў гады – дарога.
Прыпазнілася: стог ля стога.
Пазнаюць мяне ледзьве-ледзьве
Нават родныя. Нават суседзі.

 

Як марудна цяплеюць вочы:
– То ж Марусіна, аграномчына!
Абступілі, гамоняць цёткі…
Ўсё ж пазналі.
                       Прызналі ўсё-ткі!

 

* * *

Бабулінай печы хвала
Адмысловай –
Цэнтральнай фігуры
У хаце вясковай!

 

Пагрэцца яна
Запрашала ахвотна
Зімой пасля снежак,
А летам – у слоту.

 

З паўзмрочных куткоў
І з трэшчын чарэні
Фантазій дзяціных вылазілі цені.
Бабулінай печы хвала!

 

І сягоння
Перад ёю
І сёння згінаецца нехта ў паклоне.

 

Там шэпчуцца казкі,
Смяецца малеча.
– Падумаеш, печ!

– Я скакала…ад печы.


 

ЖЫЛА-БЫЛА

 

Жыла-была.
                  Гуляла у лапту,
Для парасятак рвала лебяду.

 

Жыла-была, ніколькі не тужыла,
Намочвала каленцы у расе,
На сене, на духмянай канюшыне
Любіла пакачацца, як і ўсе.
Рукамі залатыя парушынкі
Лавіла ў прамяністай паласе.

 

Дражняць парушынкі, мітусяцца,
Круцяцца, няўлоўныя, ля пальцаў…

 

Жыла-была.
                  Блукала ў кукурузе…
Драбніц усіх прыпомніць не бяруся:
Былое уцякае ад мяне,
Як тыя парушынкі у гумне.


 

ПАМЯЦІ ДЗЯДУЛІ

 

Так асцярожна
Зямельку ты браў у жменю,
Бы птушаня,
Якое лятаць не ўмее.
Глядзеў на яе уважліва –
Вось гэтак глядзіць вучоны
У кнігу,
Каштоўную мудрасцю.
Сціскаў камячкі вільготныя,
І долу цяклі скрозь пальцы
Нябачныя промні сонца…
Не ведаў ніхто, дзядуля,
Што ўвосень
Сырой зямелькай
Засыплюць твае далоні
Так асцярожна.

 

* * *

 

Пралілася скупая сляза
Ды упала на тую магілу,
Што дзядулю майго затуліла
Ад жыцця, ад дабра і ад зла.

 

Не азваўся маўклівы грудок.
Паяднаны навекі з зямлёю,
Ты ці сочыш за доляй маёю,
Ты ці помніш мяне, мой дзядок?

 

Каб забыўся, было б мне лягчэй.
Не заўсёды бываю я вартай
Не замглёнага жалем пагляду,
Не закрытых любоўю вачэй…

 

* * *

 

Маці прысвячаецца

 

Мы выязджалі з Ягаднага ранкам –
З мясцін, хто нехта называе глушшу,
Дзе жураўлі (калодзежы, не птушкі!)
Яшчэ жывуць
                   і дзе стаяць буслянкі.

 

Развітваліся, дыхалі прыволлем.
Драмалі дзеці. Нетаропка днела.
Варотцамі і вёдрамі грымела
Рабінавая вулка.
Вось і поле.

 

Мякчэла маці кожненькаю рыскай,
Глядзела з прыхаванаю тугою:
Па гэтых сцежках бегала малою,
Тут вырастала, тут яе калыска.

 

Яе калыска – значыцца, пачатак
Мяне самой.
Я макавінкай спела,
Пакуль яна за кніжкамі сядзела
І сёстравы даношвала апраткі.

 

Відаць, таму світальныя прасторы,
Рабіны, і жыты, і далягляды
І мой пагляд прыцягваюць уладна,
Са мной таксама хораша гавораць.


 

ЖАЛОБНАЕ

 

Памяці бацькі Анатоля Сцяпанавіча

 

Нясці труну – мужчынская работа.
Ўгрызацца ў дол
                          да зморы і да поту.

 

Занятак і жаночым ёсць рукам:
Жалобны стол
                        ладкуецца не сам.

 

Крыж змайстраваць,
                                  падушачку пашыць
Таму, хто шчэ збіраўся
                                     з намі жыць,

 

Чыя душа разгублена лунае
І дзе прытулак будзе ёй –
                                        не знае.

 

* * *

 

Слуцкай радні

Дзе вы, гады мае, блукаеце,
Калі я нанач спаць кладуся?
Напэўна, часу многа маеце –
І ў лесе скачаце, і ў лузе.

 

А можа, вёскай паўзабытаю
Ідзеце
         (сны мне падказалі),
Якую звалі Аксаміты,
А потым націск памянялі?

 

А ёсць яшчэ адна –
                              няблізкая
І даражэйшая у свеце,
Дзе баба гойдала калыску.
Вы і яе не абмінеце.

 

Уколе памяць занядбаная:
– Даўно Лясішча не наведвала.
Жыве радня там спрацаваная,
Але прыязная і ветлая.

 

Мае гады, мае таварышы,
Мае настаўнікі харошыя…
Набытак ваш
                    бяссоннем важу я,
А ранкам клічу з падарожжа.