31.05.2014

В марте 2014 года в статье «Солдатские судьбы: Александр Шутко» мы рассказали о славном жизненном пути Александра Федоровича Шутко.

Сегодня в нашем распоряжении оказались новые документы – свидетели его судьбы. Материалы нам любезно предоставил Владимир Бойко, краевед-коллекционер из д. Весея.

Документы свидетельствуют о том, что Александр Федорович помимо работы вел активную общественную деятельность.

Здесь же письмо, написанное собственноручно в Москву, на телевидение. В нем изложены те же факты, что и в приведенной ниже статье, только на русском языке. Ветеран написал его к 70-летию Вооруженных Сил СССР. Надеялся, что его воспоминания о войне будут востребованы, кому-то интересны, опубликованы или использованы в ходе какой-либо передачи, посвященной круглой дате. Однако ответ Главной редакции пропаганды центрального телевидения охладил патриотический порыв ветерана холодными строками: «…использовать … в своей работе пока не смогли. Письмо ваше оставлено в рабочем архиве отдела». Да это и понятно. В те времена в живых было достаточно большое количество ветеранов Великой Отечественной, многие из них хотели поделиться своим боевым опытом и буквально заваливали телевидение письмами. В передачах же использовались самые яркие события, несущие наибольшую идеологическую составляющую.

Мы видим Почетную грамоту от газеты «Минская Правда» за активное сотрудничество, две грамоты от правления Минской областной организации общества «Знание».

Вот перед нами газета «Шлях Ільіча» за 12 марта 1988 г. В ней – статья Александра Федоровича.

Залпы «Кацюшы»

Мне не было дзевятнадцаді, калі пачау службу у арміі. Наш артылерыйскі полк дыслацыраваўся ў горадзе Шаўляй. Там і застала вайна.

То былі цяжкія дні… Наш артылерыйскі полк разам, з іншымі воінамі стрымліваў націск гітлераўскіх войск. У адным з баёў я быў цяжка паранены. Не ведаю, чым бы ўсё скончылася, калі б салдат, родам з Узбекістана, на руках не данёс мяне да санітарнай часці, дзе аказалі дапамору. Затым адправілі ў шпіталь. Пачаліся доўгія пяць месяцаў чакання вяртання ў баявы строй.

Праз некаторы час пасля выздаравлення папаў у гвардзейскі мінамётны полк. Я быў камандзірам машыны, якую народ любоўна назваў «Кацюшай». За нашымі машынамі, ад якіх ворагу моцна даставалася, гітлераўцы пільна сачылі і імкнуліся наносіть удары. Мы прымалі ўсе меры, каб гэта не адбывалася. І ўсё ж у адным з баёў быў кантужан пры бамбёжцы.

У адзін з дзён у палку пабываў камандуючы фронтам маршал Савецкага Саюза I. С. Конеў. Было гэта пасля таго, як «Кацюшы» нанеслі моцны ўдар па варожых войсках. Маршал паціснуў нам рукі і сказаў: «Малайцыі!».

У нашым гвардзейскім палку быў дружны калектыў. Многія імёны выветрыліся з памяці, але ніколі не забудуцца дружба, гатоўнасць кожнага дапамагчы таварышу, выручыць яро ў цяжкім становішчы.

На фронце мы заўсёды адчувалі клопат савецкага народа, які даў нам выдатную зброю. На кабіне адной з машын, якую мы атрымалі з завода, было напісана буйнымі літарамі: «Дарагія франтавікі! Баявыя машыны зроблены ў глыбокім тыле на эвакуіраваным абсталяванні, якое ўстаноўлена не ў заводскіх корпусах, якіх у нас пакуль няма, а у лесе пад адкрытым небам. Ведайце, што баявая тэхніка зроблена рукамі жанчын і моладзі. Нашы бацькі і мужы, браты з вамі на фронце. Мы іх замянілі, працуем кругласутачна, без выхадных. Ведаем, што наша слаўная тэхніка будзе надзейна служыць у вашых умелых руках. Беражыце нашы слаўныя «Кацюшы», беражыце сябе».

Давялося мне служыць і ваяваць на 3 м Беларускім фронце, у гвардзейекім мінамётным палку. Успамінаю камандзіра палка Бабіча, начальніка штаба Бучэльнікава і іншых таварышаў, з якімі змагаўся супраць ворага ў завяршальны перыяд вайны. Мы вызвалялі гарады і вёскі Беларусі, Польшчы. Дзень Перамогі сустрэлі ва Усходняй Прусіі. Нашым фронтам камандаваў тады генерал арміі I. Д. Чарняхоўскі. Вельмі здольны палкаводзец, любімец салдат. Ён загінуў на нашых вачах ад варожага снарада.

У гады вайны прыйшлося прайсці дарогамі Беларусі. Край спадабаўся, спадабаліся людзі. I калі паўстала пытанне пасля службы, дзе жыць, я выбраў Беларусь. Працаваў старшынёй выканкома сельсавета, узначальваў калгас імя Арджанікідзе Слуцкага раёна. Да ваенных узнагарод дабавіліся ўзнагароды за мірную працу – ордэны Леніна, Кастрычніцкай Рэвалюцыі, Працоўнага Чырвонага Сцяга.

Цяпер – на заслужаным адпачынку. Стараюся не адрывацца і не адставаць ад жыцця. Займаюся ветэранскімі справамі.

Сёння ёсць час падумаць аб мінулым. Задаволен, што ў даўгу перад Радзімай не застаўся.

А. ШУТКО, ветэран вайны і працы.

Нашлись и несколько старых фотографий. На одной из них Александр Федорович Шутко сидит в президиуме, а на втором плане Александр Петрович Мартысюк вручает какой-то женщине грамоту. Вероятно, это подведение итогов трудового соревнования.

На другом фото уже сам Александр Федорович вручает грамоту в солидном переплете – не иначе, как от областного, а может даже и республиканского руководства.

Вот ещё одно фото, где Александр Федорович вручает ценный подарок.

Владимир ХВОРОВ