29.11.2016

Завяршыліся ахоўныя археалагічныя даследаванні на Замкавай гары ў Слуцку, пачатыя ў сувязі з рэстаўрацыяй старога будынка Дома культуры. Апошнія раскопкі праводзілі ў месцы, дзе будуць пракладзены інжынерныя камунікацыі. Пра ўнікальныя знаходкі расказаў археолаг, кандыдат гістарычных навук, дацэнт, старшы навуковы супрацоўнік Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі Леанід Уладзіміравіч Калядзінскі.

Глыбіня раскопу – больш за 4 метры, плошча каля 60 м кв. Тут можна было назіраць розначасовыя культурныя напластаванні: XIX стагоддзя, часоў Вялікага Княства Літоўскага (знайшлі дзве сярэбраныя манеты), слой XII – XIII і XI стагоддзяў. Пласт XII – XIII ст. добра захаваў арганіку: вырабы з дрэва, скуры, косці. Тут знойдзены рэшткі пабудовы, захавалася на 4 – 5 вянкоў, якая была сечана з лісцевых і хваёвых парод дрэва. У пабудове выяўлены дзвярны праём – з"ява ў археалогіі гарадоў даволі рэдкая. Знаходкі адносяцца да XII стагоддзя. Сярод іх – ювелірныя вырабы: пярсцёнкі, гузікі, колты. Апошніх выяўлена тры. Колты – упрыгажэнні, якія насілі на жаночым галаўным уборы ў вобласці скроні – выраблены са срэбра, пакрыты пазалотай і аздоблены ў тэхніцы перагародчатай эмалі. Усяго срэбных вырабаў знойдзена каля трох дзясяткаў. Гэтыя знаходкі, а таксама кавалачкі срэбра, срэбнга дроту, медныя матрыцы для вырабу колтаў пераканаўча сведчаць, што ў Слуцку існавала свая ювелірная вытворчасць, прычым высокамастацкага кшталту. Відавочна, што ўскрытыя рэшты пабудовы – гэта ювелірная майстэрня. Побач з майстэрняй знаходзілася пабудова гаспадарчага прызначэння, для ўтрымання жывёлы. Ювелірная майстэрня ўскрыта толькі напалову. Астатняя яе частка ўваходзіць у сцяну раскопу.

Таксама знойдзены ўчастак вулічнай маставой, якая захавалася на шырыню 2,8 метра, ускрыта на даўжыню амаль 3 метры. Маставая была выкладзена з сасновых плах, на дубовыя лагі, пад якімі – падкладкі з дубовых бярвенняў. Некаторыя з іх захаваліся на таўшчыню 30 см, што дае магчымасць вызначыць узрост гэтых падкладак і дапаможа датаваць час узвядзення маставой.

Вялікую дапамогу ў раскопках аказаў Вячаслаў Родзін, аматар мінуўшчыны, які на працягу многіх гадоў супрацоўнічае з Леанідам Уладзіміравічам Калядзінскім. Ён з дапамогай металашукальніка знайшоў большую частку вырабаў з чорнага і каляровага металу. На заключным этапе падключылася археолаг, вядучы навуковы супрацоўнік Гродзенскага гісторыка-археалагічнага музея, кандыдат гістарычных навук Наталля Аляксандраўна Пачобут, жонка Леаніда Уладзіміравіча Калядзінскага.

Нарэшце, на глыбіні больш за 4 метры ўскрыты мацярык – супесь шэрага колеру. Менавіта на гэтым мацерыку ў свой час і ўзнікла паселішча старажытнага Слуцка. У мацерыковых ямах сустракаліся матэрыялы дагарадскога перыяду, якія адносяца да ранняга жалезнага веку, прыкладна ІІІ – V стагоддзі нашай эры.

Што яшчэ можа паведаць Слуцкі дзяцінец?

Ірына ВЕЧАР,
Газета «Слуцкі край»

 

Завершились охранные археологические исследования

Завершились охранные археологические исследования на Замковой горе в Слуцке, начатые в связи с реставрацией старого здания Дома культуры. Последние раскопки проводили в месте, где будут проложены инженерные коммуникации. Про уникальные находки рассказал археолог, кандидат исторических наук, доцент, старший научный сотрудник Центра исследований белорусской культуры, языка и литературы Национальной академии наук Беларуси Леонид Владимирович Колядинский.

Глубина раскопа – более 4 метров, площадь около 60 кв. м. Здесь можно было наблюдать разновременные культурные наслоения: XIX века, времён Великого Княжества Литовского (нашли две серебряные монеты), слой XII – XIII и XI веков. Слой XII – XIII в. хорошо сохранил органику: изделия из дерева, кожи, кости. Здесь найдены остатки постройки, сохранившейся на 4 – 5 венцов, которая была рублена из лиственных и сосновых пород дерева. В постройке обнаружен дверной проем – явление в археологии городов довольно редкое. Находки относятся к XII веку. Среди них – ювелирные изделия: кольца, пуговицы, колты. Последних обнаружено три. Колт – украшение, которое носили на женском головном уборе в области виска – изготовлено из серебра, покрыто позолотой и украшено в технике перегородчатой эмали. Всего серебряных изделий найдено около трёх десятков. Эти находки, а также кусочки серебра, серебряной проволоки, медные матрицы для изготовления колтов убедительно свидетельствуют, что в Слуцке существовало своё ювелирное производство, причём высокохудожественного толка. Очевидно, что вскрытые венцы постройки – это ювелирная мастерская. Рядом с мастерской находилась постройка хозяйственного назначения, для содержания скота. Ювелирная мастерская вскрыта только наполовину. Остальная её часть уходит в стену раскопа.

Также обнаружен участок уличной мостовой, которая сохранилась на ширину 2,8 метра, вскрыта на длину почти 3 метра. Мостовая была выложена из сосновых плах, на дубовые лаги, под которыми – подложки из дубовых брёвен. Некоторые из них сохранились на толщину 30 см, что даёт возможность определить возраст этих подложек и поможет датировать время возведения мостовой.

Большую помощь в раскопках оказал Вячеслав Родин, любитель прошлого, который на протяжении многих лет сотрудничает с Леонидом Владимировичем Колядинским. Он с помощью металлоискателя нашёл большую часть изделий из чёрного и цветного металла. На заключительном этапе подключилась археолог, ведущий научный сотрудник Гродненского историко-археологического музея, кандидат исторических наук Наталья Александровна Почобут, жена Леонида Владимировича Колядинского.

Наконец, на глубине более 4 метров вскрыт материк – супесь серого цвета. Именно на этом материке в своё время и возникло поселение древнего Слуцка. В материковых ямах встречались материалы догородского периода, которые относятся к раннему железному веку, примерно III – V века нашей эры.

Что ещё может поведать Слуцкий детинец?

Ирина ВЕЧЕР,
Газета «Слуцкий край»

Перевод и фото на заставке - Владимир ХВОРОВ